Kijken doe je met je hart! – Preek 4 over Simson – Rechters 16
Achilles is een held uit de Griekse mythologie. Zijn moeder had hem als baby in de rivier de Styx ondergedompeld. Dat maakte hem onkwetsbaar. Behalve zijn hiel, daaraan hield ze hem vast. Later werd Achilles aanvoerder in de oorlog van de Grieken tegen Troje. Na een lange strijd veroverden de Grieken die stad. Volgens sommige verhalen sneuvelde Achilles toen. Door een giftige pijl, die de onoverwinnelijke trof: in zijn hiel. Precies dat enige kwetsbare plekje! Zo komen wij aan het woord Achilleshiel.
Ook Simson was onoverwinnelijk. Hij is oersterk, maar hij heeft één zwak punt. Kijk maar naar het begin van hoofdstuk 16: Op een keer was Simson in Gaza. Daar viel zijn oog op een hoer en hij ging bij haar naar binnen. Hij had een oogje op die vrouw. Hij zag haar, en was verkocht. Zijn ogen, die zijn Simsons achilleshiel!
Over die vrouw in Gaza wordt verder niets verteld, behalve haar beroep: ze is een prostituee. Even gemakkelijk als Simson haar huis binnengaat en bij haar slaapt, even makkelijk verlaat hij de stad ook weer. In Gaza, het hol van de leeuw, drijft hij de spot met de Filistijnen door een complete poortdeur uit zijn hengsels te lichten en op een berg 50 km. verderop neer te zetten! Wat een stunt, wat een grap! Onoverwinnelijk is hij, hij komt en gaat, en niemand maakt hem wat.
Maar nu zien we de kansen keren. Want zijn zwakke punt, vrouwen, zal hem fataal worden. Hij kan het niet laten, en zo valt hij in de klauwen van Delila, de femme fatale. Simson loopt met open ogen in de val, ziende blind. En pas als hij zijn ogen kwijt is, gaat hij weer zien.
Kijken doe je met je hart! 1. Simsons ogen: ziende blind; 2. Simsons hart: blind gaat hij weer zien.
1.
Geweld en seks gaan hand in hand. Overal waar oorlog is, is ook seksuele intimidatie. Macht toon je niet alleen door mensen te verwonden en doden. Het gaat er vooral om je tegenstander te vernederen. Mannen die vrouwen overweldigen, en zo mensen laten voelen wie de baas is.
Maar het is ook andersom. Mensen met macht blijken maar al te vaak zelf ook zwak op seksueel gebied. De serie ‘House of Cards’ is wat dat betreft wel realistisch, denk ik. Macht leidt vaak tot vieze spelletjes. Politici die vreemd gaan, hun geheimen verklappen in bed, en vervolgens gechanteerd worden. Dat is de werkelijkheid, niet alleen in de VS, vrees ik.
Simson is onoverwinnelijk, maar wordt gevangen in de netten van intrige en bedrog. Delila weet hem te bewerken met haar charmes, zodat hij uiteindelijk zijn geheim verklapt. Mijn haren… Bijna had hij het gezegd! Nog net weet hij het in te slikken. Mijn haren, bind ze vast in een weefgetouw, dan ben ik weerloos.
Delila is een moordwijf, een levensgevaarlijk monster in de gedaante van vrouwelijke verleiding. Ze blijft hem bespelen, door hem te verwijten dat hij haar bedriegt. En dan is Simson om. Mijn haren, scheer ze af, en ik ben weerloos. En nu herkent Delila de waarheid. De Filistijnse prinsen vallen het huis binnen, steken Simson zijn ogen uit en maken hem weerloos. De sterke held heeft zijn kracht verloren.
En het ergste van alles: de HEER had hem verlaten! Want niet zijn haar was zijn geheim. Hij verliest zijn kracht niet, doordat Delila zijn haar laat afknippen. Zijn spierkracht kwam niet uit zijn haar, als een soort magie. Zijn haar was een teken, van zijn nazireeërschap. Het herinnerde hem eraan, dat hij onder een gelofte stond. Dat hij aan God gewijd was. Daarom verliest hij zijn kracht niet als hij kaal geknipt wordt. Maar op het moment dat hij zijn geheim verraadt. Hij wil opspringen, om, net als anders, de Filistijnen neer te slaan. Maar, staat er, hij wist niet dat de HEER hem verlaten had! Verlaten had! Dat wás al gebeurd, toen hij zijn eed brak en Delila zijn geheim vertelde.
De Geest van de HEER, die had Simson steeds op het juiste moment kracht gegeven. Toen hij die leeuw doodde, toen hij eerst dertig, later nog eens honderden Filistijnen versloeg, en toen nog eens duizend, met die ezelskaak. Elke keer lees je hoe de Geest in hem vaart en hem moed geeft en kracht, als een leeuw. Die Geest, die heeft zich nu teruggetrokken.
In Jes. 63,10 staat: zij zijn in opstand gekomen en hebben zijn heilige Geest gekrenkt (‘bedroefd’, Ef. 4,30!). Daarom werd hij hun tot vijand en bond hij de strijd met hen aan. God kan zich tegen je keren, als je zelfgekozen wegen gaat. Wat is jouw achilleshiel, jouw kwetsbare plek? De duivel sloop om Simson heen, om hem in zijn hiel te kunnen raken met zijn giftige pijl. Zo sluipt hij om u en jou heen, op zoek naar die ene zwakke plek. Waar zit die bij jou? In je ogen? Jezus zegt: als je oog je tot zonde verleidt, ruk het uit en gooi het weg. Want beter met één oog naar de hemel, dan met twee in de hel! Je ogen zijn een poort waardoor de duivel bij je naar binnen gaat. Je kijkt, je ziet: mooie spullen in de winkel; mooie vrouwen op internet. Hebzucht, koopzucht, genotzucht, verslavende zuiging die je voelt in je lijf. Altijd willen winnen, het laatste woord willen hebben, jouw verhaal, jouw mening.
Waar zit jouw achilleshiel? Voor je het weet, ga je voor de bijl. Door je ogen komt het vergif in je hart. En wat levert het je op? Gods Geest die zich terugtrekt. Duisternis in je ziel.
2.
Er zit een keerpunt in dit verhaal, precies waar we de Bijbellezing onderbraken, bij vers 22. Simson is in een vochtige kelder gegooid, geketend aan een molen, dag in dag uit rondjes lopend om meel te malen. Als een weerloos lammetje, een hond aan de ketting. De Geest van de HEER heeft hem verlaten, ja. Maar wat betekent dat?
Betekent dat, dat Gods verkiezing voorbij is? Dat God zijn geliefde nazireeër voorgoed laat vallen? Dat niet, blijkbaar. Dat de HEER hem had verlaten, wil zeggen: God had zijn zegen, de kracht die hij Simson gaf, teruggetrokken. Maar er is in de Simsongeschiedenis ook iets onbegrijpelijks: God die deze mens liefheeft, en niet ophoudt hem lief te hebben. En dat geldt voor al zijn kinderen en dienaren: als God eenmaal liefde voor je heeft opgevat, dan zal niets hem daar meer van af brengen.
Gods liefde is eeuwige trouw!
En dus proef je die wending, in vers 22. Maar zijn afgeschoren haar begon meteen weer aan te groeien… Nee, niet dat die haargroei ook weer groei van spierkracht is. Wel geeft de verteller hiermee spanning aan het verhaal. Het is nog niet afgelopen…
Want wat gebeurt er met Simson, daar in die cel? Hij zit daar, opgesloten, opgesloten vooral in zijn eigen gedachten. Is hij daar gaan nadenken, over zijn leven, over zijn affaires met vrouwen? Het lijkt er wel op. Die onoverwinnelijke held, onaantastbaar en voor niets en niemand bang, hij wordt klein, nietig, zwak. Geen kant kan hij meer op, volledig in de macht van zijn vijanden. Tijd om na te denken, God te zoeken, te bidden.
Zal hij dat gedaan hebben? Doe jij dat, als je eigen zonden je hebben gevloerd? Als je moet erkennen dat jij weer niet opgewassen was tegen die slang die via je ogen je ziel binnendrong en daar zijn gif heeft achtergelaten? Als je aan de grond zit, bij de brokken van je relaties, de pijn van de eenzaamheid? Wat doe je dan? Hoe zoek jij een uitweg? Als je weer eens wakker ligt om je eigen stommiteiten?
Ik had het zelf pas nog. De slaap wilde niet komen. Ik wilde niet bidden, ik wist: dan moet ik mijn zwakheid opbiechten. Maar ik voelde Gods hand, die drukte op mijn ziel. Ik zag het gezicht van Jezus, die me aankeek… Ik vouwde mijn handen. De tranen kwamen. Ik stotterde: Heer, weer moet ik u bidden, vergeef me alstublieft!
Simson, de geweldenaar, hij moet in zijn cel tot inkeer zijn gekomen. Want op een dag, als de Filistijnen hun gehate vijand willen bespotten, is er nog één keer een gebed. Weer zo’n rauwe kreet uit een schorre keel. Maar nu voel je hoe die man van beton en staal zacht is geworden. HEER, mijn God! Mijn God! Hij heeft hem weer gevonden!
En zo gaan de ogen van de blinde Simson weer open. Hij is blind, toch ziet hij weer: hij ziet God! Met de ogen van zijn hart. Hij ziet Gods liefde, Gods vergevende genade. En zo bidt hij: Geef me alstublieft nog eenmaal genoeg kracht, zodat ik me (…) kan wreken!
Is dat niet vreemd? Een gebed om wraak te mogen nemen? Zegt God niet: Mij komt de wraak toe, ik zal het vergelden? Geen mens heeft het recht om wraak te nemen. Gód zal het onrecht in deze wereld afstraffen. Dat hebben wij te eerbiedigen. Maar Simson zelf is het wapen van Gods wraak. Als Simson wraak neemt, is het God die de vijand van zijn volk straft. En daarom verhoort God dit gebed.
Zo blijkt opnieuw die speciale relatie, tussen God en deze geweldenaar. God geeft hem wat hij vraagt, en met Gods kracht trekt Simson die hele Dagonbende omver. De verteller noteert: Zo maakte Simson bij zijn dood meer slachtoffers dan tijdens zijn hele leven! Zoveel mogelijk slachtoffers maken, dat willen terroristen. Dat wilde God dus ook! Al eerder stelden we de vraag hoe dat kan: is God niet liefde?
Ja, dat is hij, maar wel door zijn oordeel heen! Door de dood van zijn Zoon heen. Alleen door zonde, goddeloosheid en kwaad te straffen komt Gods liefde tevoorschijn, voor wie gelooft.
Wat is Gods liefde iets onbegrijpelijks! Groots is hij in macht en kracht. Groots in liefde en trouw. Ik begrijp hem niet, tenzij ik Jezus in de ogen zie. De Bijbel geeft geen commentaar, ook niet op Simsons zelfdoding. God zal erover oordelen. En hij doet dat, in Jezus. In de dood van zijn eigen Zoon. Zijn geliefde dienaar. Onze Redder.
Amen.
Rechters 16 (kindmoment) Rechters 16 Rechters 16